Ανακαλύψτε το μοναδικό γνωστό ναυάγιο της Οθωμανικής περιόδου στην Κύπρο
Το ναυάγιο Νησιά, στη θέση Νησιά Παραλιμνίου (κόλπος Αμμοχώστου), βρίσκεται σε βάθος 27 μέτρων και ήταν γνωστό στους δύτες ήδη από τη δεκαετία του 1980, όταν άρχισε να αναπτύσσεται η καταδυτική δραστηριότητα στην περιοχή. Η επίσημη, ωστόσο, αναφορά στο Τμήμα Αρχαιοτήτων έγινε το 1992. Σταδιακά, κατά τη διάρκεια αυτών των χρόνων το ναυάγιο έγινε ευρέως γνωστό στην καταδυτική κοινότητα και, λόγω του προσιτού βάθους και των φιλόξενων νερών της περιοχής, μετεξελίχθηκε σε μια μη ελεγχόμενη θέση καταδύσεων αναψυχής. Το γεγονός αυτό είχε ως συνέπεια τη σοβαρή διατάραξη και την εκτεταμένη σύλησή του, με συνέπεια την καταστροφή σημαντικού αρχαιολογικού υλικού.
Η ανεξέλεγκτη αυτή κατάσταση, αλλά και η φθορά του – σημαντικά διατηρημένου – ξύλινου σκαριού από φυσικούς παράγοντες, ήταν οι λόγοι που ώθησαν το ΕΡΕΝΑΕ να ξεκινήσει το 2014 ένα ερευνητικό πρόγραμμα στη θέση αυτή, σε συνεργασία με το Τμήμα Αρχαιοτήτων Κύπρου. Αν και πολλά στοιχεία της ιστορίας του πλοίου παραμένουν άγνωστα, όπως η χρήση και ο τύπος του, κάποια δεδομένα έχουν ρίξει φως σε αυτό το αινιγματικό ναυάγιο: χρονολογείται τον 18ο αιώνα, ενώ μεγάλο μέρος της ξύλινης γάστρας του διατηρείται ακόμη, θαμμένο κάτω από την άμμο.
Αποτελεί το μόνο γνωστό ναυάγιο της Οθωμανικής περιόδου στην Κύπρο και ένα από τα λίγα στην Ανατολική Μεσόγειο που ερευνώνται ανασκαφικά. Το γεγονός αυτό καθιστά την έρευνά του σημαντική, καθώς μπορεί να φωτίσει ζητήματα που αφορούν τη ναυπηγική και τη ναυτική δραστηριότητα στην Ανατολική Μεσόγειο κατά την εποχή αυτή.
Οι ενάλιες θέσεις, όπως τα ναυάγια, έχουν τη δυνατότητα να προσφέρουν νέες και μοναδικές πληροφορίες για το ανθρώπινο παρελθόν. Είναι επιτακτική ανάγκη να αντιμετωπίζουμε τέτοιες θέσεις με μεγάλη προσοχή, ακολουθώντας θεμελιώδεις αρχές που συνηγορούν στη διατήρησή τους, την αποτροπή της λεηλασίας τους και την ελάχιστη δυνατή παρέμβαση, (εξαίρεση αποτελεί η περίπτωση της επιστημονικής έρευνας), ώστε να εξασφαλιστεί η προστασία της ενάλιας πολιτιστικής μας κληρονομιάς.
Στο ναυάγιο Νησιά έχει τεθεί σε εφαρμογή μια στρατηγική επιτόπιας διατήρησης: οι περιοχές που ανασκάπτονται, καλύπτονται ξανά με το πέρας της έρευνας με άμμο, για λόγους προστασίας. Καθώς με αυτή τη μέθοδο τα αρχαιολογικά κατάλοιπα δεν είναι πλέον ορατά στους επισκέπτες, στόχος της εφαρμογής που ακολουθεί είναι να λειτουργήσει ως ψηφιακό σημείο ενημέρωσης, μέσω του οποίου τα κύρια ερευνητικά αποτελέσματα και οι παρεμβάσεις στον χώρο κοινοποιούνται στο κοινό.
Καθώς το θαλάσσιο περιβάλλον επηρεάζει σημαντικά τον ρυθμό φθοράς, την φυσική κατάσταση των αντικειμένων και τη συνολική ακεραιότητα μιας αρχαιολογικής θέσης, η κατανόηση του περιβάλλοντος οικοσυστήματος καθίσταται απαραίτητη για την εφαρμογή αποτελεσματικών στρατηγικών διατήρησης και διαχείρισης, εξασφαλίζοντας την συνεχόμενη προστασία και μελέτη της ενάλιας πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Για τον λόγο αυτό, το ναυάγιο Νησιά είναι μία από τις επτά πιλοτικές τοποθεσίες που συμμετέχουν στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα THETIDA, στο πλαίσιο της πρόσκλησης “Heritage 01-08 – Επιδράσεις της κλιματικής αλλαγής και φυσικών κινδύνων”. Στόχος του προγράμματος είναι η μελέτη βιώσιμων μεθόδων για την προστασία της παράκτιας και ενάλιας πολιτιστικής κληρονομιάς από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, των φυσικών κινδύνων και της περιβαλλοντικής ρύπανσης, και εστιάζει στην ανάπτυξη εργαλείων που θα στηρίξουν τις προσπάθειες προστασίας και διαχείρισης τέτοιων θέσεων.
Το πρόγραμμα THETIDA θα υιοθετήσει μια πολυδιάστατη προσέγγιση, συνδυάζοντας επιστημονική έρευνα, τεχνολογική καινοτομία και τη συμμετοχή της κοινότητας, για να ανταποκριθεί δυναμικά σε αυτές τις περιβαλλοντικές μεταβολές, εξασφαλίζοντας μια ανθεκτική και βιώσιμη προσέγγιση διατήρησης. Μια εξειδικευμένη ηλεκτρονική σημαδούρα θα αναπτυχθεί και θα τοποθετηθεί για να παρακολουθεί εξ’ αποστάσεως τις περιβαλλοντικές συνθήκες γύρω από το ναυάγιο Νησιά. Η ενεργή συμμετοχή της κοινότητας αποτελεί επίσης βασικό στόχο, στοχεύοντας στην ευαισθητοποίηση του κοινού σχετικά με τα ζητήματα προστασίας του ναυαγίου. Επιπλέον, με τη συμμετοχή μη επαγγελματιών στη συλλογή δεδομένων μέσω της «επιστήμης των πολιτών» (citizen science), το έργο φιλοδοξεί να καλλιεργήσει ένα αίσθημα κοινής ευθύνης και να ενθαρρύνει μια βαθύτερη σύνδεση με την ενάλια πολιτιστική κληρονομιά του τόπου. Αυτή η προσέγγιση στοχεύει στην αντιμετώπιση των προκλήσεων που θέτει η κλιματική αλλαγή και οι φυσικοί κίνδυνοι, διασφαλίζοντας μια ολοκληρωμένη κατανόηση των συνθηκών της θέσης και διευκολύνοντας την εφαρμογή στοχευμένων προστατευτικών μέτρων.
Λογισμικά
Τα φωτογραμμετρικά μοντέλα που χρησιμοποιήθηκαν στην εφαρμογή, μειώθηκαν σε μέγεθος με το λογισμικό Meshlab.Οι τρισδιάστατες σκηνές και τα αρχεία .gltf, δημιουργήθηκαν με το Autodesk Maya και το Verge 3D. Το Verge 3D και το Adobe Dreamweaver χρησιμοποιήθηκαν σε συνδυασμό για τη δημιουργία της τελικής διαδραστικής εφαρμογής.
Δεδομένου ότι το Verge 3D χρησιμοποιεί WebGL για την απόδοση τρισδιάστατων γραφικών, συνιστούμε το Google Chrome για την καλύτερη εμπειρία κατά τη χρήση των εφαρμογών του Mare Cyprium.
Επιπρόσθετες πληροφορίες και δημοσιεύσεις
Χρήσιμοι σύνδεσμοι
The Ultima Ratio Project: a database of historical muzzle-loading artillery guns.