Ταξιδέψτε στην ιστορία αυτού του αινιγματικού καταβυθισμένου μνημείου.
Η θέση της Αμαθούντας, σε παράκτιο λόφο που επιτρέπει σχεδόν πλήρη εποπτεία του κόλπου της Λεμεσού, ευνόησε την ενεργό εμπλοκή των κατοίκων της σε διεθνή εμπορικά δίκτυα. Οι πρώτες σχετικές ενδείξεις αφορούν εισαγωγές κεραμικής που χρονολογούνται στην Πρώιμη Εποχή του Σιδήρου (10ος αιώνας π.Χ.). Ένας σημαντικός αριθμός πήλινων ομοιωμάτων πλοίων που βρέθηκαν σε τάφους και στη θάλασσα της Αμαθούντας, είναι ενδεικτικός έντονης ναυτικής δραστηριότητας στην πόλη, τουλάχιστον κατά την Αρχαϊκή περίοδο (7ος – 6ος αιώνας π.Χ.). Μνημεία διαφορετικών χρονικών περιόδων καταδεικνύουν τη μακραίωνη ιστορία του τόπου.
Ο λόφος ήταν οχυρωμένος και αποτελούσε την Ακρόπολη, με ένα μνημειακό οικοδόμημα στις παρυφές του, το οποίο ταυτίζεται με το παλάτι της Αμαθούντας. Στην κορυφή του λόφου βρίσκονται σημαντικοί τόποι λατρείας διαφορετικών εποχών, όπως το ιερό της Αφροδίτης και η παλαιοχριστιανική Bασιλική της Aκρόπολης. Εντός του αρχαιολογικού χώρου, εντοπίζεται και η Αρχαία Αγορά.
Μια κοιλότητα της ακτογραμμής που σχημάτιζε φυσικό κόλπο, χρησιμοποιήθηκε πιθανότατα ως το πρώτο λιμάνι της πόλης. Βρισκόταν νοτιοανατολικά της αρχαίας Αγοράς και συνέχιζε κάτω από τον σύγχρονο παραλιακό δρόμο. Σήμερα το εσωτερικό εκείνο λιμάνι είναι ‘αόρατο’, αφού σταδιακές προσχώσεις κατά τον 3ο–1ο αιώνα π.Χ. μετατόπισαν την ακτογραμμή δεκάδες μέτρα προς τη θάλασσα. Το εξωτερικό λιμάνι χρονολογείται στις αρχές της Ελληνιστικής περιόδου (τέλη του 4ου αιώνα π.Χ.).
Η εγκατάλειψη του λιμανιού κατά την αρχαιότητα δημιούργησε μια σπάνια συνθήκη στην Αμαθούντα: η θέση διατηρείται στην αρχική της φάση χωρίς να έχει υποστεί αλλοίωση από μεταγενέστερες χρήσεις, όπως συνήθως συμβαίνει σε άλλες λιμενικές θέσεις στην Κύπρο και την υπόλοιπη Μεσόγειο. Αυτό αποδείχθηκε κατά την περιορισμένη υποβρύχια ανασκαφική έρευνα που διενεργήθηκε τη δεκαετία του 1980 από τη Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή Αθηνών. Πρόκειται για μία από τις πρώτες ανασκαφές αρχαίων λιμένων στην Aνατολική Μεσόγειο, χάριν στην οποία αναδείχθηκαν σημαντικές πτυχές της ιστορίας του υποβρύχιου μνημείου.
Πρόκειται για ένα σημαντικό μνημείο, με χαρακτηριστικά που δηλώνουν μεγάλη οικονομική επένδυση, οργανωμένο σχεδιασμό και τεχνική γνώση. Οι κλιματικές αλλαγές, τα φυσικά φαινόμενα και οι ανθρώπινες παρεμβάσεις άλλαξαν τη γεωμορφολογία της παράκτιας ζώνης, με αποτέλεσμα το λιμάνι να βρίσκεται σήμερα πλήρως βυθισμένο, σε βάθος που κυμαίνεται από 1 έως 4 μέτρα.
Το λιμάνι της Αμαθούντας πιθανότατα χρησιμοποιήθηκε για μικρής κλίμακας ναυτικές δραστηριότητες έως και την Ύστερη Αρχαιότητα (5ος – 7ος αιώνας μ.Χ.). Μετά τις Αραβικές επιδρομές (μέσα του 7ου αιώνα μ.Χ.), η περιοχή της Αμαθούντας σταδιακά εγκαταλείφθηκε και το αστικό κέντρο μεταφέρθηκε στη γειτονική Θεοδοσιανή / Νεάπολη / Νεμεσό (μετέπειτα Λεμεσός).
Στα πλαίσια του προγράμματος ΑνΔιΚαΤ (Καταδυτικές Διαδρομές σε Θαλάσσιες Προστατευόμενες Περιοχές της Ανατολικής Μεσογείου – Ανάπτυξη Δικτύου Καταδυτικού Τουρισμού), το ΕΡΕΝΑΕ, σε συνεργασία με το Τμήμα Αρχαιοτήτων και το Τμήμα Αλιείας και Θαλασσίων Ερευνών, ανέλαβε τη δημιουργία του πρώτου υποβρυχίου αρχαιολογικού πάρκου στην Κύπρο. Το λιμάνι της Αμαθούντας προτάθηκε ως η καταλληλότερη θέση για μια σειρά από λόγους. Πρώτον, διατηρείται στην αρχική της φάση χωρίς να έχει υποστεί αλλοίωση από μεταγενέστερες χρήσεις, το οποίο αποτελεί μια σπάνια συνθήκη. Επιπλέον, τα σωζόμενα αρχιτεκτονικά κατάλοιπα βρίσκονται σε μικρό βάθος (έως -4μ) και κοντά στην ακτή, γεγονός που καθιστά τη θέση προσβάσιμη για το ευρύ κοινό. Οι λόγοι αυτοί και η ιδιαίτερη βιοποικιλότητα του χώρου ήταν καθοριστικής σημασίας και για την ένταξη του λιμανιού στη Θαλάσσια Προστατευόμενη Περιοχή Αμαθούντας.
Με την πεποίθηση ότι η πολιτιστική και φυσική κληρονομιά αποτελούν αναπόσπαστα τμήματα του μοναδικού υποβρύχιου τοπίου της Αμαθούντας, επελέγησαν με μεγάλη προσοχή επεμβάσεις ήπιου χαρακτήρα, που λειτουργούν ως μια ανοιχτή πρόσκληση προς διαφορετικές ομάδες κοινού να επισκεφθούν το αρχαίο λιμάνι και τον περίγυρό του. Τρεις ενημερωτικές πινακίδες, μία κοντά στην είσοδο του αρχαιολογικού χώρου της Αμαθούντας και δύο πάνω στον παραλιακό πεζόδρομο, παρέχουν πληροφορίες σε διερχόμενους πεζούς. Ταυτόχρονα, τέσσερις υποβρύχιες πινακίδες λειτουργούν ως σημεία προσανατολισμού των κολυμβητών.
Download the App:
Καθώς πρόκειται για χώρο ελεύθερης πρόσβασης, δόθηκε έμφαση στην υποστήριξη εξατομικευμένων επισκέψεων. Προς τούτο δημιουργήθηκε η παρούσα εφαρμογή, ‘Amathus Harbour’ για έξυπνες κινητές συσκευές, που παρέχει στους επισκέπτες αναλυτικές πληροφορίες για την περιοχή. Μέσω ενός διαδραστικού χάρτη παρέχονται πληροφορίες και οπτικοακουστικό υλικό για μια ψηφιακή εξ αποστάσεως πλοήγηση στο χώρο. Επί τόπου, η εφαρμογή προσδιορίζει τη γεωγραφική θέση του επισκέπτη, επισημαίνοντας σημεία ενδιαφέροντος που βρίσκονται σε κοντινή απόσταση. Οι χρήστες μπορούν να ενισχύσουν ακόμη περισσότερο τη βιωματική εμπειρία της επίσκεψής τους με την ενεργοποίηση της ηχητικής ξενάγησης, η οποία λειτουργεί και ως οδηγός για την ιχνηλάτηση σημαντικών καταλοίπων κατά μήκος της ακτής. Περπατώντας στη συνεχώς μεταβαλλόμενη παράκτια ζώνη, μπορεί ο καθένας να δημιουργήσει τις δικές του διαδρομές ακούγοντας ή διαβάζοντας για την ιστορία και το περιβάλλον του μοναδικού αυτού τοπίου, πριν κολυμπήσει για να δει από κοντά ό,τι σώζεται από το λιμάνι της Αμαθούντας.
Η εφαρμογή της Αμαθούντας προσφέρει μια ενδιαφέρουσα εξερεύνηση της δυναμικής σχέσης μεταξύ ανθρώπινης δραστηριότητας και παράκτιου τοπίου, παρουσιάζοντας μια ακολουθία τεσσάρων διαφορετικών φάσεων της ιστορίας του χώρου. Ξεκινώντας με τη Φάση 1, αναδεικνύεται το πρώτο, φυσικό λιμάνι της Αμαθούντας. Στη συνέχεια, στη Φάση 2, οι χρήστες ενημερώνονται για τις λεπτομέρειες της κατασκευής του εξωτερικού, τεχνητού λιμανιού και το ιστορικό πλαίσιο που οδήγησε στη δημιουργία του. Στη Φάση 3, η εφαρμογή επικεντρώνεται στην περίοδο μετά την εγκατάλειψη του εξωτερικού λιμανιού, προσφέροντας πληροφορίες για τις μεταβολές της θαλάσσιας στάθμης και της ακτογραμμής και πώς αυτές επηρέασαν τον χώρο. Τέλος, η Φάση 4 παρουσιάζει τη σημερινή κατάσταση της θέσης και πώς η κλειστή περιοχή του αρχαίου λιμανιού δημιούργησε ευνοϊκές συνθήκες για την ανάπτυξη ιδιαίτερης βιοποικιλότητας.
Λογισμικά
Η επεξεργασία των φωτογραμμετρικών μοντέλων που χρησιμοποιήθηκαν στην εφαρμογή, έγινε με το λογισμικό Agisoft Metashape. Οι τρισδιάστατες σκηνές και τα αρχεία .gltf, δημιουργήθηκαν με το Autodesk Maya και το Verge 3D. Το Verge 3D και το Adobe Dreamweaver χρησιμοποιήθηκαν σε συνδυασμό για τη δημιουργία της τελικής διαδραστικής εφαρμογής.
Δεδομένου ότι το Verge 3D χρησιμοποιεί WebGL για την απόδοση τρισδιάστατων γραφικών, συνιστούμε το Google Chrome για την καλύτερη εμπειρία κατά τη χρήση των εφαρμογών του Mare Cyprium.
Ευχαριστίες
Φωτογραμμετρική αποτύπωση και φωτογραμμετρικά τρισδιάστατα μοντέλα: Εργαστήριο Φωτογραμμετρικής Όρασης του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου (ΤΕΠΑΚ).
Τρισδιάστατα μοντέλα Αθηναϊκής Τριήρους και του πλοίου της Κερύνειας © 2018, πρόγραμμα iMARECULTURE.
Επιπρόσθετες πληροφορίες και δημοσιεύσεις
Empereur, J.-Y., and Koželj, T. (Εds.) (2017). The Hellenistic Harbour of Amathus. Underwater Excavations 1984-1986. Volume 1: Architecture and History. Paris: École Française d’Athènes.
Empereur, J.-Y. (Ed.) (2018). The Hellenistic Harbour of Amathus. Underwater Excavations 1984-1986. Volume 2: Artefacts found during excavation. Paris: École Française d’Athènes.
Χρήσιμοι σύνδεσμοι